- ASUS ROG Strix Z690-E Gaming
- ASUS ROG Maximus Z690 Hero
- ASUS ROG Maximus Z690 Apex
- ASUS ROG Maximus Z690 Extreme
- Maximaal met Maximus
- Strix en gaming
- Bewust doch TUF
- Prime, maar niet primitief
- ProArt Creator voor de creaties
Met de komst van Intel Alder Lake vorig jaar begin november maakten we kennis met het Z690-platform. Dit platform maakt gebruik van spannende nieuwe features zoals DDR5 en PCIe 5.0. Inmiddels is het platform voor de kenner gemeengoed. We kunnen ook niet ontkennen dat Intel een terugkeer heeft gemaakt als het om prestaties gaat - Intel doet weer mee!
Inmiddels is ook wel bekend welke prestaties een Intel Core i9-12900K levert en/of een Intel Core i5-12400 die eerder dit jaar in januari uitkwam. Om je processor te voorzien van zijn LGA1700-socketvoet kan daar nog wel eens wat zoekwerk aan vooraf gaan. Een selectie aan eisen en budget moeten vaak overeenstemming vinden, om zo tot het ideale moederbord te komen voor jouw build.
In deze TechGaming Showcase bekijken we de line-up aan Z690-moederborden van ASUS/ROG nader. We geven je verdere informatie en vertellen je graag wat meer over de insteek van specifieke modellen.
Vaak bekroond als het om prestaties en overklokrecords gaat; de ASUS ROG Maximus line-up aan moederborden. Een selectie aan moederborden die ook ons dicht bij het hart staan. Inmiddels hebben we diverse Z690-modellen van de Maximus line-up in handen gehad, waar vorige generaties van deze moederborden ons ook nog goed op het netvlies staan.
ASUS ROG Maximus Z690 Hero
De ROG Maximus line-up kenmerkt zich als het ultieme platform van ASUS/ROG. Moederborden waar de enthousiasteling, overklokker, custom waterloop-bouwers en diehard gamers van doen smullen. U zoekt: Maximus levert. In onze ASUS ROG Maximus Z690 Hero-review bewijst het moederbord zich met high-end features zoals een dikke Realtek ALC4083 audiochip, veel aansluitmogelijkheden en on-board knoppen die het leven aanzienlijk makkelijker maken. Het moederbord verdiende daarmee de “Het is alles waar je hart naar verlangt" award.
ASUS ROG Maximus Z690 Apex
De ASUS ROG Maximus Z690 Hero bewijst zich als prima alleskunner die dient als het instapmodel van de Maximus line-up. De ASUS ROG Maximus Z690 Apex gooit het over een andere boeg. Hier staat diehard overklokken centraal, ofwel de overklok smaakmakers. Deze categoriseerde ik in de ASUS ROG Maximus Z690 Apex-review als meetpunten, LN2-modus en RSVD-optie. Verder maakt het moederbord gebruik van een krachtige 24+2-fasen powerdesign met 105A MOSFETS. Het powerdesign betreft een teamed-configuratie (parallel) voor een zuivere stroomtoevoer. Hierover lees je meer in de review zelf. Dit is duidelijk een stuk slagkracht van de Apex als overklok-moederbord.
Nog een belangrijke feature betreft het dubbele BIOS. Overklokken is zoeken naar de juiste voltages onder de juiste instellingen en timings - het is soms zoeken naar een speld in een hooiberg. Met een error of foutieve instelling kan het BIOS wel eens onverhoopt problemen geven. Met de dubbele BIOS val je terug op het andere BIOS, dit geeft je de ruimte om verder te gaan, evenals de mogelijkheid om het corrupte BIOS te herstellen.
ASUS ROG Maximus Z690 Formula
De ASUS ROG Maximus Z690 Formula onderscheidt zich op basis van een geïntegreerde EKWB (EK Water Blocks) VRM-koellichaam. De zogenoemde EK CrossChill III-oplossing biedt hoogwaardige waterkoeling voor de VRM’s, bestaande uit een nikkel koelkanaal dat warmte efficiënt moet doen afvoeren. We hebben geen review van de Maximus Z690 Formula online staan, maar wel wat foto’s gemaakt in onze studio van dit moederbord. Wat ons betreft is het een échte blikvanger met zijn wit met zilveren uiterlijk - ideaal voor een build die duidelijk een thema behoeft.
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme + Extreme Glacial
Waar het hart toch écht sneller van gaat kloppen is de ASUS ROG Maximus Z690 Extreme - prijzig maar zo mooi. Het moederbord is een walhalla aan features en mogelijkheden. Het verzamelt alle aspecten van de Maximus Z690-moederborden en combineert dit op één ultieme plank, of moet ik zeggen extremen plank?
Een 24+1-fasen teamed powerdesign bepaalt hier de basis voor overklokken. Waar het bij de Maximus Z690 Apex gericht is op de overklok smaakmakers c.q. de LN2-doelgroep, is de Extreme uit diverse soorten hout gesneden. Hier combineert het ook veel van deze features, maar dan wel met een on-board PCIe 5.0 x4 (Gen 5) M.2-slot, een Realtek ALC4083 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC voor hoogwaardig geluid en een en Marvell AQtion 10Gb ethernetpoort. Aan connectiviteit is USB 3.2 Gen 2×2 aanwezig op het I/O van het moederbord, evenals een interne USB 3.2 Gen 2×2 header. Thunderbolt 4 is ook representatief zowel extern als via een interne Thunderbolt 4 header, dat noem ik de kers op de taart.
Verder heb je een rijke collectie aan accessoires bestaande uit een fancontroller, meegeleverde 3,5mm-gaming-DAC en een DIMM.2-insteekkaart voor meer M.2 SSD’s. In onze ASUS ROG Maximus Z690 Extreme-review lees je meer over dit epische Z690-moederbord. Het is trouwens niet zo vreemd dat dit moederbord onze “Tech-innovatie van hoogste niveau" award heeft ontvangen.
Naast de Maximus Z690 Extreme bestaat er ook nog zoiets als de ASUS ROG Maximus Z690 Extreme Glacial. Het moederbord komt met vergelijkbare features en specificaties met één uitzondering: een monolithisch koelsysteem. Dit koelsysteem bestaat uit een labyrint van waterkanalen, sensoren en koellichamen voor de VRM’s en twee M.2-sloten. Dit moederbord is nog prijziger dan de reguliere Maximus Z690 Extreme.
De ROG Strix line-up heeft een andere grondslag. Waar de Maximus line-up enkel in de vormfactor ATX en E-ATX-moederborden komen; bestaat de Strix line-up uit meerdere vormfactoren waaronder ATX, Micro-ATX en Mini-ITX-moederborden. Overigens concentreert de Maximus line-up zich enkel op DDR5 uitgevoerde moederborden als het ultieme platform, waar de ROG Strix line-up ook diverse Z690 DDR4 moederborden in zijn arsenaal heeft.
De ROG Strix line-up richt zich voornamelijk op gamers. Waar sommige van de topmodellen dichtbij de ASUS ROG Maximus Z690 Hero komen qua featureset. Daarvan is één van de moederborden de ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi, een moederbord die ook onderdeel uitmaakt van onze reviewdatabase.
ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi
We vallen direct met “het moederbord in huis"; de ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi. De review van dit moederbord kwam destijds gelijktijdig online met die van de ASUS ROG Maximus Z690 Hero. Grootste verschillen tussen de twee is dat de Strix Z690-E Gaming WiFi een interne Thunderbolt 4 header heeft, waar de Maximus Z690 Hero een fysieke Thunderbolt 4 aansluiting heeft op het moederbord I/O. Ook het teamed powerdesign is wat lichter op de Strix Z690-E Gaming evenals wat minder aansluitingen en USB-poorten onder een minder hoge doorvoersnelheid. Tevens maakt de Maximus Z690 Hero gebruik van on-board knoppen, deze ontbreken op de Strix Z690-E Gaming.
Het voornaamste verschil is de prijs. De ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi heeft een vriendelijke prijs, wat vandaag de dag gemiddeld een verschil is van 120 tot 130 euro. Mocht je de Maximus line-up trouw zijn, dan is de Maximus Z690 Hero een prima keuze. Mocht je niet op al te veel features willen bezuinigen, dan is de Strix Z690E Gaming logischerwijs de duurzamere keuze zonder écht weinig te moeten inleveren. Ook hier wist ASUS/ROG ons hart te veroveren en verdiende daarmee de “Het is alles waar je hart naar verlangt" award.
ASUS ROG Strix Z690-I Gaming WiFi
Een moederbord dat nog wat aandacht verdient, is de ASUS ROG Strix Z690-I Gaming WiFi. De Strix Z690-I Gaming WiFi is een Mini-ITX-moederbord met een 10+1-fasen powerdesign die direct vermogen geeft; gas en gaan! DDR5, PCIe 5.0 en ruimte voor twee M.2 Gen 4 SSD’s maken onderdeel uit van het compacte pakket van dit moederbord. Het plankje is immers maar 17 x 17 centimeter - ter indicatie: de ASUS ROG Maximus Z690 Extreme is als E-ATX-moederbord 30,5 x 27,7 centimeter.
Nog een heerlijke smaakmaker van de Strix Z690-I Gaming WiFi zijn de twee aanwezige Thunderbolt 4 poorten op het I/O. Deze komen in de vorm van USB Type-C, waarmee een verscheidenheid aan diverse accessoires gecombineerd kunnen worden. Naast de aanwezige HDMI 2.1 poort, maakt Thunderbolt 4 het interessant om 4K-beeldschermen te koppelen, of gewoon een dikke OLED TV. Hiermee is de stap naar een hoogwaardige doch compacte HTPC tegenwoordige tijd.
Met de TUF line-up belanden we in het duurzamere aspect als het om de portemonnee gaat. Heb je een specifiek budget, of ga je bewuster om met de selectie van diverse componenten met wel of geen budget; dan is de TUF line-up veelal makkelijker om mee te puzzelen. De TUF line-up valt onder de ASUS-vlag, waar de Maximus en Strix line-up uitsluitend onder de ROG-vlag vallen.
Nu zijn er wel wat TUF-moederborden te vinden voor DDR5-werkgeheugen; toch speelt het gros in op DDR4. Veel gebruikers die een upgrade wagen maken waarschijnlijk al gebruik van DDR4, wat het overplaatsen van je bestaande geheugenkit toegankelijk maakt. Mocht je van DDR3 of zelfs DDR2 komen; dan gaat er met DDR4 ook een nieuwe wereld voor je open. Ook hier heb je gewoon het voordeel dat de DDR4 prijzen op het moment een stuk toegankelijker zijn, hoewel DDR5-werkgeheugen al stapsgewijs zakt in prijs.
Logischerwijs zijn de TUF-moederbord minder uitgebreid dan de Maximus en Strix line-up. Iets waar de TUF line-up wel aan vasthoudt is PCIe 5.0 veelal in de vorm van een x16-slot. PCIe 5.0 x4 voor Gen 5 SSD’s ontbreekt weliswaar, hier moet je toch écht bij de Maximus en Strix line-up voor zijn. Desondanks zien we wel zaken zoals USB 3.2 Gen 2×2 en Thunderbolt 4 ondersteuning.
ASUS TUF Gaming Z690-Plus WiFi D4
Een mooi voorbeeld van een DDR4-moederbord is de ASUS TUF Gaming Z690-Plus WiFi D4. Je krijgt PCIe 5.0 x16 tot je beschikking, USB 3.2 Gen 2×2, een interne Thunderbolt 4 header en ruimte voor maar liefst vier M.2 Gen 4 SSD’s. Verder heeft het moederbord naast zijn ethernetpoort nog een Wi-Fi 6E verbinding met meegeleverde antenne. Prijstechnisch is het allemaal nét wat vriendelijker dan de Strix line-up. Je levert wellicht wat meer in op de looks, desondanks vind ik dat de militaire look & feel prima beoogt voor de prijs.
De ASUS Prime line-up bevindt zich nog een stapje onder de TUF line-up. Designinvloeden zijn afkomstig van tijd- en ruimtereizen, waar veelal zilveren kleuren en strepen op de printplaat de toon zetten. De Prime line-up biedt ook een mix aan DDR5 en DDR4-moederborden, evenals zaken zoals USB 3.2 Gen 2×2, Thunderbolt en zelfs PCIe 5.0. Ook hier ontbreekt het aan de ondersteuning voor PCIe 5.0 x4 voor Gen 5 SSD’s, hierin ben je beperkt tot Gen 4 SSD’s. Op het moment van schrijven zijn Gen 5 SSD’s nog niet op de markt. Ook zien we uit praktijktesten dat Gen 4 SSD’s zeer capabel en vliegensvlug zijn.
De Prime line-up gaat voor genuanceerde details - minder “gamerish". Ondersteuning voor RGB-verlichting is beperkt en/of minder uitbundig, hoewel de moederborden soms wel eens wat RGB-lichtjes hebben in combinatie met RGB-headers. De Prime line-up komt grotendeels in een ATX-vormfactor, hoewel de B660 EN H660-chipsets ook Micro-ATX bieden. De Prime line-up is vriendelijk geprijsd en minder aangekleed als het om gaming-elementen gaat.
ASUS Prime Z690-P WiFi D4
De ASUS Prime Z690-P WiFi D4 doet een beetje denken aan de eerder besproken ASUS TUF Gaming Z690-Plus WiFi D4. Beide moederborden maken gebruik van DDR4-werkgeheugen en bieden out-of-the-box Wi-Fi 6. Voornaamste verschillen is dat het TUF-moederbord een hogere overklok op het werkgeheugen tolereert en ruimte biedt voor vier M.2 SSD’s in plaats van drie op de Prime. Ook biedt de TUF-variant WiFi 6E en Bluetooth 5.2, waar de Prime Wi-Fi 6 ondersteuning heeft zonder Bluetooth. Dit is een kleine greep van de verschillen tussen veel van de Prime en TUF-moederborden. Prijstechnisch zijn de Prime-moederborden logischerwijs weer wat interessanter, waaronder deze ASUS Prime Z690-P WiFi D4. Zit je te tobben tussen de twee; dan zou de keuze van het hebben van een ingebakken Bluetooth-verbinding zomaar doorslaggevend kunnen zijn.
De categorie ProArt Creator maakt onderscheid versus eerder genoemde categorieën. Het gaat hier niet om een directe strijd op basis van een duurzamere koop en/of het game-moederbord van je dromen. Met de ProArt Creator categorie concentreert ASUS zich op de semiprofessionele/professionele content creators, kortom: een productiviteit moederbord. In deze categorie is er op het Z690-platform één moederbord te vinden; de ASUS ProArt Z690-Creator WiFi. Dit moederbord zoekt op sommige fronten qua specificaties de Maximus line-up op. Hoogwaardige aansluitingen, een duurzaam karakter maar dan wel met een ingetogen design.
ASUS ProArt Z690-Creator WiFi
De ASUS ProArt Z690-Creator WiFi weet van aanpakken met twee input DisplayPort(s) voor Thunderbolt 4, een HDMI 2.1 poort (4K@60Hz), een 10 en 2.5G ethernetpoort, twee Thunderbolt 4 USB Type-C poorten en een interne USB 3.2 Gen 2×2 header. Terwijl ik deze specificaties richting je hoofd slinger mag één ding duidelijk zijn: gegevensoverdracht en uitgebreide connectiviteit zijn hier de basis.
Het gaat hier niet zozeer om een dik powerdesign. De nuance van stabiliteit, langdurigheid en weten te presteren om data en werk te verzetten zijn het groot belang. Uiteraard is een powerdesign dat betrouwbaar en krachtig genoeg is ook een essentieel onderdeel, hoewel hier niet de nadruk bij ligt met de ASUS ProArt Z690-Creator WiFi. Omdat we het hier over productiviteit hebben, is het niet vreemd dat dit moederbord standaard is uitgerust met DDR5-geheugenbanken en een PCIe 5.0 x16 slot. Nog een belangrijk aspect is de ondersteuning voor Wi-Fi 6E en Bluetooth 5.2 - er zijn namelijk meerdere wegen naar Rome, iets wat de ProArt Z690-Creator WiFi maar al te graag benadrukt.
